هرآنچه که باید راجع به تیک عصبی بدانیم

تیک عصبی

حرکات بی وقفه و تکراری ماهیچه ها را تیک عصبی می گویند، که خود می تواند موجب اختلال در اعمال حرکتی بدن شود. به طور معمول داشتن این نوع حرکات در پنج سال اول ابتدایی یک امر طبیعی است ولی این اتفاق به ندرت در بزرگسالی رخ می دهد.

تیک عصبی یک عارضه بسیار جدی است که می تواند در مدت زمان طولانی گسترش یابد و موجب اختلال در انجام فعالیت های روزمره شود.

در صورتی که تیک عصبی بیش از یکسال ادامه یابد و درمان نشود موجب بروز بیماری سندروم تورِت می شود که این بیماری بایستی به صورت جداگانه درمان شود.1
 

انواع تیک عصبی

انواع مختلفی تیک عصبی وجود دارد. برخی از آنها حرکات بدن را تحت تأثیر زیادی قرار می‌دهد. به این تیک‌ها، تیک عصبی حرکتی گفته می‌شود. برخی دیگر نیز روی صدای افراد تأثیر می‌گذارند. از انواع تیک عصبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

چشمک‌زدن و به‌هم‌خوردن پلک‌ها، اخم غیرارادی و چروک‌شدن مدام بینی؛

تکان‌های سریع ناحیه‌ی سر؛

تماس انگشت‌ها به حالتی شبیه بشکن‌زدن؛

لمس غیرارادی اجسام و افراد؛

آب بینی را بالا کشیدن و خرخر کردن؛

تکرار حرف یا عبارت‌ها که گاهی آزاردهنده و از نظر دیگران توهین‌آمیز تلقی می‌شود.

تیک عصبی می‌تواند به دلایل مختلفی نظیر استرس، اضطراب، خستگی، هیجان یا حتی شادی رخ بدهد. اگر روی این مشکل متمرکز شویم و مدام درباره‌ی آن صحبت کنیم، حتی وخیم‌تر نیز خواهد شد.

این مشکل معمولا با احساسی ناخوشایند در بدن آغاز می‌شود. این احساس ناخوشایند در بدن ادامه دارد تا به تیک منجر می‌شود.2

علائم تیک

علامت اصلی عارضه‌ی تیک، وجود یک یا چند تیک عصبی است. این تیک‌ها را می‌توان در گروه‌های زیر طبقه بندی کرد:
 

• تیک‌های حرکتی

این تیک‌ها شامل حرکات سر و شانه‌ها، پلک زدن، پرش عضلات، بشکن زدن با انگشتان و لمس اشیا یا افراد هستند. معمولاً تیک‌های حرکتی قبل از تیک‌های کلامی بروز پیدا می‌کنند ولی همیشه اینگونه نیست.
 

• تیک‌های کلامی

این تیک‌ها شامل صداهایی مثل سرفه، صاف کردن گلو، نالیدن و یا تکرار کردن کلمات و عبارات هستند.

تیک‌ها را می‌توان به دو گروه زیر نیز تقسیم کرد:
 

• تیک‌های ساده

این تیک‌ها ناگهانی و زودگذر بوده و از عضلات کمی استفاده می‌کنند. برای مثال می‌توان به پریدن بینی یا چشم و صاف کردن گلو اشاره کرد.
 

• تیک‌های پیچیده

این تیک‌ها شامل حرکات هماهنگ بوده که از عضلات متعددی استفاده می‌کنند. برای مثال می‌توان به پریدن یا راه رفتن به شکل خاص، فیگور گرفتن یا تکرار کردن کلمات و عبارات اشاره کرد.

معمولاً قبل از شروع تیک، فرد دچار حس‌های ناراحت کننده‌ای مثل خارش و مورمور می‌شود. می‌توان در برابر شروع تیک مقاومت کرد که البته این کار نیازمند تلاش زیادی بوده و معمولاً باعث تنش و استرس خواهد شد. انجام تیک معمولاً باعث از بین رفتن این حس‌های ناراحت کننده خواهد شد.3
 

زمان مراجعه به متخصص مغز و اعصاب

تیک عصبی یک مسئله خطرناک نخواهد بود و منجر به تخریب مغز نمی گردد. در صورتی که این عارضه جدی نباشد با همان سرعتی که ایجاد می شود با همان سرعت از بین می رود، اما در مواردی که آزاردهنده و جدی باشد بهتر است به متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمایید.

در صورت بروز چنین مشکلاتی بهتر است بدون اتلاف وقت به متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمایید: زمانی که تیک های عصبی به تعداد زیاد در فرد تکرار می شود و این تعداد دفعات رو به افزایش است.

بروز مشکلات عاطفی و اجتماعی به دلیل تیک های عصبی

وارد کردن آسیب های جسمی به دلیل تیک های عصبی

مختل شدن فعالیت های روزمره

بروز مشکلاتی همچون افسردگی، عصبانیت، خودآزاری و ….1
 

دلایل تیک عصبی

علت تیک عصبی دقیقا مشخص نیست. این مشکل ریشه در تغییرات بخش‌هایی از مغز دارد که کنترل حرکات را برعهده دارند.

به‌نظر می‌رسد که این مسئله بیشتر ریشه‌ی ارثی و خانوادگی دارد و گاهی نیز به‌عنوان عوارضی از مشکلات دیگر مانند اختلال وسواس و بیش‌فعالی است.

بیماری‌های مانند هانتینگتون و اختلالات مغزی نیز می‌تواند موجب تیک عصبی بشود. درضمن، مصرف بعضی مواد مخدر نظیر کوکائین و آمفتامین نیز باعث تیک عصبی در مصرف‌کننده می‌شود.4
 

این مشکل چقدر طول می کشد

مدت زمان تیک های عصبی متفاوت است، برخی تیک ها پس از مدتی از بین می روند و برخی دیگر با گذشت زمان شدید تر می شود. گاهی نیز تیک های عصبی چند ماه به طول می انجامد و گاهی چند سال فرد را درگیر می کند.

لازم است بدانید، این عارضه از سنین هشت سالگی تا بلوغ شکل می گیرد و پس از دوره ی بلوغ شدید تر می شود.1

درمان تیک عصبی

اگر تیک عصبی چندان جدی و شدید نباشد، می‌توان با درمان‌های خانگی آن را رفع کرد. مثلا تلاش برای کاهش استرس و خستگی‌ها باعث می‌شود تا این مشکل تا حدود زیادی رفع بشود و از بین برود.

اما درصورتی‌که تیک عصبی زندگی عادی و روزمره‌تان را دچار اختلال کند، حتما باید به درمان‌های جدی‌تر فکر کنید. از میان درمان‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
 

درمان با ایجاد عادات معکوس

در این روش باید با شکل‌گیری عادت‌های حرکتی در فرد، حرکت‌های ناشی از تیک عصبی خنثی شوند. با تقویت عادت‌های حرکتی جدید و خنثی‌کننده‌، تیک‌های عصبی به‌مرور از بین خواهند رفت.

ERP نیز روش دیگری است که به‌معنای قرارگیری در حالت تیک با عادت‌کردن به آن است. یعنی فرد درگیر تیک عصبی به‌نوعی وقوع تیک را پیش‌بینی می‌کند و می‌تواند آن را کنترل کند.

روش‌های درمان دارویی نیز وجود دارد که در کنار روش‌های روان‌درمانی و… استفاده می‌شوند یا اگر بقیه‌ی روش‌های باعث بهبودی نشوند، از این درمان استفاده می‌‌شود.2

نکات خود مراقبتی

نکات ساده‌ای وجود دارند که می‌توانید با رعایت کردن آن‌ها به بهبود تیک‌های عصبی کودک خود کمک کنید.

• از استرس، اضطراب و خستگی دوری کنید – برای مثال سعی کنید یک فعالیت آرامش بخش و خوشایند (مثل یک فعالیت ورزشی) پیدا کنید. در مورد روش‌های کاهش استرس و اضطراب و کمک به کودک مضطرب نیز بیشتر مطالعه کنید.

• از خستگی بیش از حد دوری کنید – سعی کنید در هر زمان ممکن خواب شبانه کافی داشته باشید. در مورد نکات خوابیدن و راه‌های مبارزه با خستگی مطالعه کنید.

• سعی کنید تیک کودک خود را نادیده گرفته و در مورد آن صحبت نکنید – جلب توجه به این عارضه می‌تواند آن را تشدید کند.

• زمانی که تیک بروز می‌کند کودک را سرزنش نکنید.

• به کودک خود اطمینان دهید که همه چیز مرتب بوده و او نباید خجالت بکشد.

• افرادی که به طور مرتب با آن‌ها تماس دارید را در مورد تیک آگاه کنید تا در زمان بروز طرز صحیح برخورد با آن را بدانند.

اگر کودک شما برای رفتن به مدرسه مشکل دارد در مورد راه‌های کنار آمدن با این عارضه با معلم او صحبت کنید. برای مثال اجازه دادن به کودک برای خروج از کلاس در زمان بروز تیک می‌تواند مفید باشد.

همچنین در صورتی که به تیک عصبی مبتلا بوده و این مشکل در کار شما اخلال ایجاد کرده است، با کارفرمای خود صحبت کنید و از او کمک بخواهید.3

عوارض تیک عصبی

عارضه‌های مربوط به تیک عصبی به خصوص در کودکان مبتلا به سندرم تورت عبارت‌اند از:

• اضطراب

• اختلال بی توجهی – بیش فعالی (ADHD)

• افسردگی

• بیماری‌های طیف اوتیسم

• اختلال وسواس اجباری (OCD)

• اختلالات کلامی و زبانی

• اختلالات خواب

دیگر عوارض تیک عصبی، به تأثیر این عارضه بر روی اعتماد به نفس و تجسم از خود مربوط خواهند شد.

تعدادی از تحقیقات نشان می‌دهند که کودکان مبتلا به سندرم تورت یا هرگونه تیک عصبی مزمن، نسبت به افراد سالم کیفیت زندگی و اعتماد به نفس پایین‌تری خواهند داشت.3

پینوشتها
1.www.virgool.io
2.www.chetor.com
3.www.doctorsaadati.com
4.www.yjc.ir